Autism असलेल्या मुलांसाठी पालकत्व आणि संवाद साधण्याचे काही महत्त्वाचे मुद्दे:
- व्यक्ती म्हणून पहा: त्याच्या लेबलच्या पलीकडे पाहून त्याला एक व्यक्ती म्हणून ओळखा. हे साधं वाटतं, पण कठीण आहे. पालक असूनसुद्धा आम्हालाही या प्रक्रियेत वेळ लागला.
- त्यांच्या लेव्हलला बोला: मुलांशी संवाद साधताना त्यांच्या लेव्हलला या. गुडघ्यावर बसा, अगदी लोळण घेतली तरी चालेल. मुलगा जमिनीवर बसला असेल, तर उभं राहून बोलू नका; असं केल्याने eye-contact कमी होतो आणि प्रतिसाद मिळत नाही.
- अंतर ठेवा पण जवळ जा: त्यांच्या लेव्हलला येऊन, २ फुटांचे अंतर ठेऊन बोला. वस्तू दाखवायची असेल, तर ती नाकाजवळ धरा. यामुळे eye-contact सुधारतो.
- प्रतिसादासाठी वेळ द्या: हाक मारल्यावर किंवा प्रश्न विचारल्यावर ५ ते ७ सेकंद थांबा. हाका वारंवार मारल्याने मुलाला गोंधळ होतो; संयम ठेवा.
- वारंवार हाका टाळा: हाका मारताना हे लक्षात ठेवा की मुलांच्या प्रतिसादासह विश्वास वाढतो. त्यामुळे केवळ महत्त्वाच्या गोष्टीसाठीच हाका मारा. हे मुलाला शिकवते की तुमच्या हाकेला काही कारण असते.
- संक्षिप्त वाक्य वापरा: लहान आणि सोप्या वाक्यांचा वापर करा. उदाहरणार्थ, “Want cookies?” हा छोटा आणि स्पष्ट पर्याय आहे. अनेक Autism असलेल्या मुलांना Auditory Processing Disorder असतो, ज्यामुळे मोठ्या वाक्यांचे अर्थ न कळता शब्दांचे “बुडबुडे” वाटतात.
- Alpha आणि Beta Commands वापर: Applied Behavior Analysis (ABA) मध्ये Alpha Commands वापरणे प्रभावी असते. उदाहरणार्थ, “Open the door” हे स्पष्ट आहे, परंतु “Can you open the door?” ही Beta Command आहे जी मुलांना कळत नाही. Alpha Commands स्पष्टतेसाठी उत्तम आहेत.
- पूर्वसूचना द्या (Priming): अनेक Autism असलेल्या मुलांना बदल आवडत नाहीत. एखादी activity संपवायची असेल, तर वेळ सेट करा आणि सतत पूर्वसूचना द्या. उदा., फोन काढून घ्यायचा असेल, तर टायमर लावा आणि वेळ संपण्याआधी सूचना द्या. Transition सुलभ करण्यासाठी ही पद्धत महत्त्वाची आहे.
Autism असलेल्या मुलांसोबत संवाद साधण्यासाठी या पद्धती प्रभावी ठरतात. Priming, स्पष्ट कमांड्स, आणि eye-contact सुधारण्यासाठीच्या या पद्धती मुलांच्या समजण्याच्या आणि संवाद कौशल्यात सुधारणा करतात.
