भारतीय जनगणना 2011 आणि उपलब्ध अभ्यासांनुसार, 73.9% मूक-बधिर लोक बेरोजगार आहेत किंवा अल्पकालीन कामगार म्हणून काम करतात. तसेच, 99% मूक-बधिर लोकसंख्या, विशेषत: 15 ते 59 वयोगटातील व्यक्तींची शिक्षण पातळी दहावीपेक्षा कमी आहे. अपंग व्यक्तीसाठी नोकरी शोधणे एक आव्हानात्मक कार्य असू शकते, कारण त्यांना सुरुवात कुठून करायची हे कदाचित माहित नसू शकते.
सरकारने सार्वजनिक क्षेत्रातील उद्योगांमध्ये मूक-बधिर आणि इतर अपंग व्यक्तींसाठी नोकऱ्यांमध्ये आरक्षण दिले आहे, परंतु त्या नोकऱ्यांसाठी अर्ज करण्यासाठी अपंगत्व प्रमाणपत्र किंवा UDID कार्ड आवश्यक आहे. या लेखात श्रवण अपंगत्व प्रमाणपत्र कसे मिळवावे याची प्रक्रिया व मार्गदर्शक तत्त्वे सविस्तर सांगितली आहेत.
अपंगत्व प्रमाणपत्र का आवश्यक आहे?
अपंगत्व प्रमाणपत्रामुळे मूक-बधिर उमेदवाराला अपंग व्यक्तींसाठी राखीव कोट्यात नोकरी मिळवण्याची जास्त संधी असते. सरकारी आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील उद्योगांनी अपंग व्यक्तींसाठी 4% आरक्षण दिले आहे. UDID कार्डच्या साहाय्याने प्रवास सवलतींसारख्या इतरही सुविधा मिळू शकतात. पात्र उमेदवारांनी अपंगत्व प्रमाणपत्रासाठी अर्ज करावा, जेणेकरून त्यांना या सवलती मिळतील.
कोण श्रवण अपंगत्व प्रमाणपत्र जारी करतो?
राज्य व जिल्हा स्तरावर सरकारने नेमलेल्या वैद्यकीय मंडळाद्वारे हे प्रमाणपत्र दिले जाते. प्रमाणपत्रासाठी खालील तज्ञ व्यक्ती अधिकृत आहेत:
- वैद्यकीय अधीक्षक किंवा मुख्य वैद्यकीय अधिकारी
- ENT तज्ञ
- श्रवणतज्ञ व भाषाशास्त्रज्ञ
आवश्यक कागदपत्रे:
प्रमाणपत्रासाठी उमेदवाराने आधार कार्ड, जन्म प्रमाणपत्र आणि रहिवासाचा पुरावा सोबत बाळगावा. मागील ऑडियोग्राम अहवाल व वैद्यकीय इतिहास सहाय्यक ठरू शकतो.
श्रवण अपंगत्व म्हणजे काय?
ज्यांना ध्वनी ऐकण्यात अडचण आहे अशा व्यक्तींना श्रवण अपंगत्व असते. 40% किंवा त्याहून अधिक श्रवण अपंगत्व असलेल्या व्यक्तींना प्रमाणपत्रासाठी पात्र मानले जाते.
श्रवण अपंगत्वाचे प्रमाण कसे मोजतात?
500 Hz, 1000 Hz, 2000 Hz, आणि 4000 Hz वरील श्रवण मर्यादा मोजून, एका सूत्राच्या आधारे श्रवण अपंगत्वाचे प्रमाण काढले जाते.
